АУДИТИ МУАССИСАҲОИ ФАРМАСЕВТИ

АУДИТИ МУАССИСАҲОИ ФАРМАСЕВТИ

Мувофики амалияи мавчуда дар Ҷумҳурии Тоҷикистон чунин намудхои аудит, аз қабили аудити ихтисрӣ ва аудити давлатии молиявӣ вучуд доранд

Лудит – ин санҷиши ҳисоботи оммавии муҳосибавӣ, баҳисобгирии ҳуҷҷатҳои ибтддоии муҳосибавӣ ва маълумоги дигар вобаста ба фаъолияти молиявӣ-хоҷагми субъсгсги хоҷагидор бо мақсади аниқ кардани ҳаққонияти ҳисобот ва баҳисобгирӣ, пуррагӣ ва мутобиқи қонунгузорӣ ва тибқи меъёрҳои муқарраршудд будани онҳо мебошад. Аудит аз тарафи аудиторҳои (ташкилотҳои аудитории) мустақил, ки аз тарафи субъекти хоҷагидор барои анҷом додани он ваколатдор карда шудаанд, гузаронида мешавад.

Аудити давлатии молиявӣ аз санҷиш ва таҳдили ҳолати воқеии корҳо вобаста ба истифодаи қонунӣ ва фоиданоки маблағҳои пулии давлатӣ ва коммуналӣ, моликият ва дигар активҳои давлатӣ, дурустии пешбурди баҳисобгирӣ ва ҳаққонияти ҳисоботи молиявӣ, амали низоми дохилии пазорат иборат аст. Аудити давлатии молиявӣ аз ҷониби мақомоти назорати давла гии молиявӣ ва мубориза бо коррупсия ва Палатаи баҳисобгирӣ мутобиқи қонунгузории амалкунанда ба амал бароварда мешавад.

Мақсади аудити ҳисоботи молиявӣ ташаккул додани ақидаи касбии аудитор нисбат ба ҳаққонияти маълумотҳои ибтидоӣ оид ба фаъолияти хоҷагидор, пурра™ ва сари вақт дар ҳисоботи муҳосибавӣ дарҷ намудани онҳо, дурустии пешбурди баҳисобгирӣ мутобиқи талаботи сгандартҳои баҳисобшрии муҳосибавӣ ва дар асоси он тартиб додани ҳисоботи молиявӣ, ҷамъбаст кардани ақид^гҳо дар шакпи хулосаи аудиторӣ мебошад, ки ба фармоишгар пешниҳод карда мешавад.

 

Ҷадвачи 8

Фарқияти аудят аз шаклҳои дигари назорат

	Нипюна	Аудяти беруна	Санҷиши нознроги андоэ, рспиэмя	Аудитм дохнлй
	Мақсад	Ба                      вуҷуд овардани хулоса оид ба пуррагй ва          ҳаққонияти ҳисобот. мутобиқдти он ба              мсъсрҳои муқарраршуда	Ошкор                           кардани амалҳои гайриқонунй, аз ҷиҳати иқтисо.ҷй гайримақсад-нок. ошкор       кардан                 ва пс1Ш ирй                         намудани сӯистифода	Арэсбй ва такмили ниэоми назорати дохилй,                    то хадди имкон кам            кардани таваккалхо, баланд бардоштани судмандаи истехсолот
	Ваэифаи асосии санҷиш	Қаноатбахш кардани талаботи муштарисн                          ва шахсони сеюм	Вазифаҳои фискалии (рӯснишии) давлат	Қаноатбахш кардани галаботи роҳбарикунй
	Субьсктҳои санҷиш	Мутахассисо ни                 касбии ссртификатдор дар                    асоси шартнома	Кормандонн ноэироти                     андоэ, хадамоти                        наэоратй- рсвизиони	Мугахассисол оид                      ба баҳисобгирй, назораг                      ва таҳлил
	Объсктхои санҷиш	Ҳолати баҳисобгири муҳосибавй ва ҳисоботи молиявй	Қонуният ва асоснокии амалистҳои хоҷагидор, дурустй, пуррагй ва сари вақг ҳисобй кардан ва пардохти маблагҳо ба буҷст	Амалистхо н хоҷагидор, истифодаи шхирахо                   ва холати бахисобгирй
	Хислати муноси-багҳо	Уфуқй (баробарҳу-қуқ), 6о              мсъсрҳои ҳуқуқи гражданӣ ба танзим даро- варда мсшаванд	Амудй (санҷишгар манфиатҳои давлатро намояндагй мскунанд)	Уфуқй- амудй (гибқи зинаи хидмагй, ба роҳбарият гобсъ будани тсрдаст                  хос аст), комиссияҳои рсвизионй

 

	Хароҷот барои анҷом лодан	Аз                   кисоби маблагхои мупггарӣ	Аз хисоби маблагҳои буҷст (музди мсхнат, сафархарҷии корманди нозироти андоз)	Музди мсҳнати кормаиди худи субъскти хоҷагидор
	Вобаста-гии санҷиш-гар аз мупггарм	Аз                   ҷихаги ташкилӣ                           ва моддй новобаста будан	Аз ҷиҳати ташкилй                ва моддӣ новобаста будан	Бояд                        аз ҷиҳати ташкилй                      ва моддӣ новобаста бо- шад (аққалан барои анҷом додани амалиё- ти мазкур),
	Масъул-ияти санҷиш- гарон	Аз рӯи мсъсркои ҳуқуқи гражданй	Аз рӯи мсъерҳои қуқуқи мсҳнатӣ	Аз                      рӯи мсъёрҳои ҳуқуқи мсҳнатӣ
	Ба расмият даровар-дани нагиҷа\ои санҷиш	Хулосаи аудиторӣ	Санад дар бораи қонунвайронкуниҳои ошкоршуда	Қисобот, гузориш, тавсияҳос.ки бо           мсъсрҳои дохи-лӣ муқаррар гардидаанд
0	Даврият	Хдтмӣ – дар ду            сол            як маротиба, ташаббускорӣ – аз рӯи хоҳиши муштарй	Санҷишҳо и нақшани на гайринақшанӣ, санҷишҳои мутақобила	Ҷараёни доимй

 

Аудит ба баланд бардоштани судмандии фаъолияти соҳибкорӣ, истифодаи окилонаи захираҳои модцӣ, меҳнатӣ ва молиявӣ бо мақсади гирифтани фоидаи ҳарчӣ беиггар равона гардидааст.

Фаъолияти аудиторӣ дар асоси принсипҳои зерин сохта шудааст: салоҳиятнокӣ, мустақилият, бовиҷдонӣ, воқеъбинӣ, боваринокӣ, махфият, сифати хидматрасонй, некбинӣ ва некандешӣ;

Тибқи крнунгузории амалкунанда аз ҳамдигар фарқ мекунанд:

• аудити ҳисоботи молиявӣ;
• хидматрасониҳои ба аудит алоқаманд: санҷишҳои фаврӣ; санҷиши амалиётӣ, талфифаи (компилятсияи) баҳисобгирӣ – ба амал баровардани ҷараёни табдилдиҳии ҳисобот аз рӯи дигар стандартҳои баҳисобгирӣ (муҳосибС), тартиб додани ҷадвалҳо, ҳисоботҳои гаҳлилӣ.

Аз рӯи объектҳо дар амалияи байиалмилалӣ фарқ мекунанд:

• аудити ҳисоботи молиявӣ;
• аудит оид ба мутобикдт – санҷгппи риояи меъерҳо ва талаботи мукаррарпгуда,
• аудити амалиётӣ — арэёбии ҳосилнокӣ ва сарфаҷӯёнагии амалиётҳои (фаъолияти) мушаххас.

Аз рӯи субъектҳо мумкии аст карда шавалд <>а:

• аудити беруна – ин унсури бозор мсбошад, ки ба шаффофияти бозор ва ба ву*(уд омадани боварӣ дар миёни ҳамшарикони бозор мусоидат мекунад;
• аудити дохилӣ – аз тарафи субъекти икгисодӣ таъсис дода, ба манфиати роҳбарият ва соҳибмулкотги он фаъолият мекуиад, фаъолияти он бо қоидаҳои дохиликорхонавӣ ба танзим дароварда, риояи тартиби муқарраршудаи пешбурди баҳисобптриро назорат мекунад. Фуиксияҳои аудити дохилӣ мумкин аст аз тарафи хадамот ё аудиторони махсус, комиссияҳои ревизионӣ (ревизорҳо), ки дар ҷадвали вазифаҳои субъекти икдисодӣ ҷойгир мебошаид, аз тарафи ташкипотҳои дигар ҷалб карда мешаванд ва аудиторҳои беруна иҷро карда шаванд.

Аз рӯи ташаббускорӣ фарқмекунимд:

• аудити ихтиёрӣ (ташаббускорона) бо қарори субъекти иқгисодӣ дар асоси шартнома бо аудитор (ширкати аудиторӣ) гузаронида мешавад. Хислат ва андозаи ин гуна аудит аз рӯи талаботи муштарн муайян карда мешавад;
• аудити ҳатмӣ аз ҷониби давлат ба тартиб дароварда мешавад. Дар ин маврид ҳуқуқи субъекти хоҷагидор дар хусуси ихтиёран интихоб кардани санҷишгар (аудит, пшркати аудиторӣ) боқӣ мемонад. Мувофиқи қонунгузории амалкунанда анҷом додаии аудити ҳатмӣ дар ҳолагҳои зерин ногушр аст:
• барои тасдиқ кардани ҳаққоният ва пуррагии ҳисоботи молиявӣ ва ҳисоботи молиявии ҷамъбастии ҷамъиятҳои саҳомии кушода, корхонаҳо – барорандагони (эмитентҳои) қоғазҳои қиматнок (облигатсияҳо, саҳмияҳо), иштирокчиёни касбии бозори когазҳои қиматнок, муассисаҳои молиявӣ ва субъекти хоҷагидори дигар, ки ҳисоботашон тибқи қонунгузорӣ бояд ҳатман нашр карда, ба самъи аҳолӣ расоиида шавад, ба истиснои муассисаҳо ва ташкилотҳое, ки иурра аз ҳисоби буҷет маблағгузорӣ карда, ба фаъолияти соҳибкорӣ машғул нестанд.

Мувофиқи моддаи 647 КХ,М Ҷумҳурии Тоҷикистои барои анҷом додани фаъолияти аудиторӣ бе ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳанда ва бар хилофи тартиби мукаррарнамудаи қрнунгузорй ва мувофиқи моддаи 648 Кодекси мазкур барои саркашӣ кардани шахси ҳуқуқӣ ё соҳибкори иифиродӣ, ки бояд таҳти аудити ҳатмӣ қарор 1иранд, аз анҷом додаии ои, иичунии мамониат кардан ба аиҷом додаии он, ҷдвобгарии маьмурӣ пешбинӣ гардидааст.