МЕНЕҶМЕНТ ВА НИШОНДИҲАНДАҲОИ ФАЪОЛИЯТИ ХОҶАГИДОРИ

МЕНЕҶМЕНТ ВА НИШОНДИҲАНДАҲОИ ФАЪОЛИЯТИ ХОҶАГИДОРИ

Системаи нишондихандахои фаъолияти хочагидорй

Барои кабул намудани карори идоракунй тахлили нишондихандахои фаъо- лияти хоҷагидории корхона нихоят мухим мебошад. Ҳамаи нишондихандахоро ба якҷанд гурух ҷудо намудан мумкин аст.

Нацшаи 12.2. Алгоритми идоракунии иктидори иктисодии корхона

 

Нишондиҳандаҳои баҳодиуӣ:

1. ҳаҷ,ми фуруш;
2. фоида;
3. бозор гири;
4. ҳисса дар бозори фуруш;
5. нишондиҳандаҳои сифати маҳсулот;
6. нишондиҳандаҳои сатҳи ҳизматрасонии истеъмолгарон;
7. нишондиҳандаҳои омодасозӣ ва бозомузии кадрҳо.

Нишондиҳандаҳои ҳароҷоти истеҳсол:

1. истеҳлок (амортизатсия);
2. ҳароцот барои меҳнат;
3. ҳароцот барои масолеҳ.

Нишондиҳандаҳои нисбӣ:

1. фоидаоварии истеҳсол;
2. фоидаоварии маҳсулот;
3. индекси ҳосилнокии умумӣ;
4. боздеҳи фондҳо;
5. коэффитсиенти гардишнокӣ;
6. нишондиҳандаҳои таркиби ҳароцот;
7. ҳиссаи сармояи асосӣ дар ҳацми фуруш.

 

Тахлили мухити дохилй ва берунии корхона

Таҳлили муҳити дохилии корхона ба менечер барои муайян намудани имконот, ки ширкат дар муборизаи ракобатнок баҳри расидан ба ҳадафҳои худ ба онҳо умед баста метавонад. Тахлили муҳити дохшш, инчунин барои дакик намудани максаду вазифахои корхона имкон медихад (чадвали 12.3).

Ҷадвали 12.3. Тахлили муҳити дохили аз руи самтҳо

Самт	Таълифкунии самт
Истеҳ- солот	хачм, сохтор, суръати истехсолот; номгуи махсулоти муассиса; таъминоти ашёй ва моддй, сатхи захирахо, суръати истифодабарй, низоми назорати захирахо; мавчудияти парки дастгоххо ва дарачаи истифодабарии он, таквияти захиравй, самаранокии техникии иктидорхо; чойгиршавии истехсолот ва мавчудияти зерсохтор; экологияи истехсолот; назорати сифат, харочот ва сифати технологияхо; патентхо, тамгаи молй ва г.
Ҳайат	сохтор ва иқтидор; ихтисос; теъдоди хайат ва азкорравии кадрхо; хосилнокии мехнат; арзиши кувваи корй; манфиат ва талаботи кормандон.
Ташкили идоракунй	сохтори ташкилй, низоми идоракунй; сатхи менечмент, такмили ихтисос, кобилияту манфиати рохбарй зинаи олй; маданияти ширкат; нуфуз ва имичи ширкат; ташкили низоми иртибот.
Марке- тинг	молхои истехсолкардаи корхона, кисм дар бозор; имконияти чамънамоии иттилооти зарурй дойр ба бозор; нуктахои таксимнамой ва фуруш; бучети маркетингӣ ва ичроиши он; накша ва барномаи маркетинга; навоварй; имиҷ, шухрат вӣ сифати молхо; хавасмандгардонии фуруш, реклама, таблигот;
Молия ва ҳисобдорй	устувории молиявй ва пардохтпазирй; фоиданокй ва даромаднокй (аз руи молхо, минтака, нуктахои фуруш, миёнаравон); воситахои худй, карзй ва таносубияти онхо.

 

Корхона дар қисми таҳвили захираҳо, энергия, кадрҳо ва истеъмолгарон аз муҳити берунй вобаста мебошад. Менецер бояд омилҳои муҳими муҳитро дарёфта, тарзу усули танзими таъсироти беруниро интихоб карда тавонад. Корхона барои бокй мондану нигох доштани самаранокй маҷбур аст худро бо мухити берунй мутобик созад (ҷадвали 12.4).

Чадвали 12.4. Тахлили омилхои асосии мухити берунии корхона

Омилхо	Тавсиф	————————————————————— 1 Мисол
Ицти- моӣ	Омилхои демократй (баъзан онхоро алохида ҷудо меку- нанд)	Камкунии шумора ва пир шуда- ни синну соли ахолӣ, тагӣирёбии нимасиннусолӣ ва таркиби миллӣ, камшавии таваллуд ва ғ.
	Омилхои фархангй	Дараҷаи рушди фархангӣ ва ди- намикаи он, арзиш ва принсипхои маданӣ ва ғ.
	Омилхои стратификатсионй (ҷудонамоии ҷамъият аз руи синфхо)	Синфи болоӣ, миёна, поёнӣ
Ицти- содй	Омилхои таъсиррасон ба кобилияти харидорй ва сох- тори хароҷоти харидорон (барои хурока, ҷои зист, хузуру халоват, саломатй)	Сатхи бекурбшавӣ, бекорӣ, динами- каи нарх, тагӣирёбии нархи асъори миллӣ, сатхи андозбандӣ, конъюк- тура дар бозорхои ҷахонӣ, дараҷаи ставкаи аз нав сармоягузории Бон- ки миллии Тоҷикистон
Техно- логй	Маҷмуи куввахои ташкилдихандаи технологй, ки ба ташаббуси он мол ба вуҷуд меояд	Афзалиятхои давлатии руш- ди илм ва техника, барномахои инноватсионӣ, тамоюли рушди муносибатхои нав ба истехсоли махсулот ва г.
Табий	Захирахои табиӣ барои таъ- мини саноат бо ашёи ба фа- ъолияти инсон таъсиррасон	Таъминоти захиравӣ ва да- страсии он барои азхудкунӣ, холати захирахои обӣ ва заминӣ, хосилхезии хок ва г.
Сиёсй	Маҷмуи конунхо, корхонахои давлатӣ, гуруххои таъсиррасон (хизбхо ва г.) ба фаъоли- яти корхона ва шахсони алохидаи ҷамъият	Мавкеи хукумат дар муносибат бо сохахои гуногун; дараҷаи руш- ди конунгузорӣ ва иҷроиши он дар кишвар; макоми хизбхои сиёсӣ дар интихоботхо, бахогузории натиҷаи интихоботхои дар пеш истода

 

Самаранокии менечмент

Самаранокии менечмент ин ноил шудан ба хадди аксари натичаи имкон– пазир бо харуи ҳадди акали имконпазири кор ё захирахо мебошад.

Самаранокии менецментро чунин нишондиҳандаҳо муайян мекунанд:

1. мавцудияти захирауо;
2. таркиби захирауо;
3. сарфакории захираҳо;
4. сифати захираҳо;
5. афзудани захираҳо.

Самаранокии менечмент ҳдмчунин бо омичи вацт муайян карда мешавад:

1. саривацтй будани царорхо;
2. сарфакории вацт;
3. мунтазамии идоракунй;
4. мавцудияти технологияхои нав;
5. ицтидори касбии хайати кормандон.

Барои расидан ба натичахои бехтарин се марҳилаи менечменти самара- нокро истифода бурдан зарур аст:

1. аник муцаррар кардани мацсадхо;
2. муайян намудани стратегияи ноилшавй ба мацеад;
3. муайян кардани тарзи мукофотдихй барои расидан ба мацеад.

Амалисозии менечменти самаранок дар накшаи 12.3. нишон дода шудааст. Ҳднгоми кабул намудани карорхои оид ба афзоиши самаранокй шарои- ти субъектной хочагидор ва хусусиятхои менечменти ватаниро ба назар ги- рифтан зарур аст.