Дарачаи диссотсиатсияи электролити. Электролитхои кави ва заиф

Тадкики махлулхо нишон дод, ки вобаста ба табиати химиявии электролит дар реаксияхо онхо ба ионхо тачзия мешаванд. Барои арзёбии микдори диссотсиатсия чунин бузурги ба мисли дарача ва собита (константа)-и диссотсиатсия ахаммияти бузург дорад.

Нисбати адади молекулахои диссотсиатсияшуда бар ада- ди умумии молекулахои дар махлул буда дарачаи диссот- сиатсия (а – алфа) номида мешавад.

п (адади молекулахои диссотсиатсияшуда)

N (адади умумии молекулахои дар махлул буда)

Дарачаи диссотсиатсияро ба хисоби фоиз низ ифода меку- нанд:

а = — -100%

N

Масъалаи 1. Агар аз хар 80 молекулаи электролит 20 молекула диссотсиатсия шавад, дарачаи диссотсиатсияи ин электролит ба чанд фоиз баробар аст?

Д.ш.а.

N = 80 а = — –100%

N

п = 20

а = ? а = 100% = 0,25 –100% = 25%

80

Чавоб: 25%

Масъалаи 2 Агар дарачаи диссотсиатсияи электролит 70%- ро ташкил дихад, хисоб кунед, ки аз хар 480 молекулаи халшуда чандтоаш диссотсиатсия мешавад?

Д.ш.а.

а = 70%

N = 480 п = ?

Чавоб: 336.

Масъалаи 3. Муайян карда шудааст, ки дар 2 литр махлули сулфати калий 0,3 мол ионхои 8О₄^2- мавчуд аст. Ин махлул чанд грамм ионхои калий дорад?

Хал:

Хг              0,3мол

К₂8О₄ « 2К⁺+ 8О₄^2-

²⁴           78г                1мо⁴л

0,3мол 1мол

Хг;1-Х =0,3-78; Х 78г

0,3- 78

23,4гК+

Чавоб: 23,4 К⁺

Чадвали 1. Тавсифи электролитхои заиф, миёна ва кавиДарачаи диссотсиатсияи электролитхо ба гализият (консент- ратсия)-и махлулхо мутаносиби чапа аст: бо кам шудани гализият (консентратсия) бохамтаъсирии ионхо низ дар махлул кам меша- вад. Дар ин сурат ионхо аз якдигар дур шудан мегиранд ва имко- нияти ба хамдигар бархурдан ва боз ба молекулаи аввала табдил шудани онхо махдуд мегардад. Аз руйи бузургии дарачаи дис- сотсиатсияи электролити электролитхоро ба заиф, миёна ва кави чудо мекунанд (чадвали 1).

Дарачаи диссотсиатсияи электролитии махлулхои 0,1 нормалии электролитхо
Электролитхои кави (а > 30%)	а %	Электролитхои миёна (и < 2-30%)	а %	Электролитхои заиф (а < 3%)	а %
НХ°	93	Н3РО4	29	СН3СООН	1,36
НС1	92	Н28О3	20	Н2СО3	0,17
Н28О4	58	Н28^3	8	Н28	0,07
кон	95			НС^	0,01
\%)Н	93			^н4он	1,4
Ва(ОН)2	75

Ба электролитхои кави кисми зиёди на- макхои дар об халшаванда, аксари кисло- тахои минерали (Н₂8О₄, НС1, Н^О₃), ин- чунин гидроксиди металхои ишкори ва ишкорзамини мансубанд. Ба электролитхои миёна Н₂8О₃ ва Н₃РО₄ мувофикат мекунад. Пайвастагихои Н₂8, НС^ Н₃ВО₃, Си(0н)₂, Сг(ОН)₃ ва г., электролитхои заиф мебо- шанд.

Электролитхои заиф, миёна ва кави номидани онхо шартан аст, зеро дарачаи диссотсиатсия аз табиати электролит ва халкунанда, аз гализият (консентратсия) ва харорати махлул вобастаги дорад. Ба дарачаи диссотсиатсия инчунин мавчудияти ионхои хамном дар махлул низ таъсир ме- расонад. Масалан, агар дар махлул СиС1₂ мавчуд бошад, он гох мувозинати система- ро

СиС1₂ ~ Си²⁺+2С1^– бо зиёд намудани гализият (консентратсия)-и Си²⁺ ва ё С1^– ба та- рафи чап лагжонидан мумкин аст. Ин дар холати ба махлули электролит хамрох намудани яке аз ионхои мавчуда ба даст оварда мешавад. Масалан, агар ба махлули СиС1₂ махлули НС1 илова намоем, он гох дар натичаи диссотсиатсияи гидроген- хлорид консентратсияи анионхои С1^– дар махлул зиёд мешавад ва мувофики принсипи Ле-Шателе мувозинат ба тарафи чап мелагжад, яъне ба тарафи камшавии гализият (консентратсия)-и анионхои С1^–. Дар натича консентратсияи молекулахои диссот- сиатсиянашудаи СиС1₂ меафзояд.

________________________________________________________

1. Дарачаи диссотсиатсияи электролити. Электролити кави.
2. Электролити заиф.

?ш_________________________________________________

1. Мафхуми дарачаи диссотсиатсияи электролити чи маъно дорад?
2. Кадом электролитхо кави ва кадомашон заиф хисобида меша- ванд?
3. Дар молекулаи кадом кислотахо (кави ё заиф) ионхои гидроген бо бокимондахои кислотаги устувортар пайвастанд?
4. Аз чи сабаб обро хам кислота ва хам асос мехисобанд?
5. Махлули электролити заиф дода шудааст. Дарачаи диссотсиат- сияи онро чи тавр зиёд ё кам кардан мумкин аст?
6. Агар аз хар 420 молекулаи электролит 30 молекула диссотсиатсия

шавад, дарачаи диссотсиатсияи ин электролитро ба хисоби фоиз муайян кунед.      (Чавоб: 7,14)

7. Агар дарачаи диссотсиатсияи электролит 40%-ро ташкил дихад,

аз 492 грамм фосфати натрий чанд грамм ионии натрий хосил ме- шавад?  (Чавоб: 82,8 г)

8. Муайян карда шудааст, ки дар 1,78 литр махлули фосфати ам-

моний 0,8 мол ионхои РО₄^3- мавчуд аст. Ин махлул чанд грамм ионхои аммоний дорад?       (Чавоб: 43,2 г)