Ихтисос – сохаи мушаххаси кор дар чахорчуби касби му- айян, ки дониш, махорату малакаи махсусро талаб мекунад.
Касб – намуди муайяни фаъолияти мехнати, ки омодагии муайяни касбиро такозо мекунад.
Омодагии касби – холати субъекивии шахсият, ки худро барои ичрои фаъолияти муайяни касби кодир ва омода мехисобад.
Самти касби – самту тамоюли шахс ба намуди муайяни донишу малакахои касби, омодагии касби.
Ташаккули касбият – раванди тагйири шахсият тахти таъсири вазъияти ичтимоии касби, фаъолияти касби ва худ- зохирсози дар чараёни кор.
Фаъолияти касби – раванди фаъолияти бошуурона, максад- нок ва эчодкоронаи одамонро мегуянд, ки онхо дар чараёни он арзишхои модди ва маънави ба вучуд оварда, талаботи хешро аз ин ё он чихат конеъ мегардонанд.
Намуди фаъолияти касби – намуди фаъолияти мехнати, ки аз руйи ихтисос (тахассус) ва дарачаи ихтисос муайян карда мешавад.
Фарханги касби – чорахо, тарзхои худзохирсозии фаъ- олиятхои гуногуни касби ва муошират, ки ба фарогири ва эчоди арзишхои касби ва технология равона шудааст.
Тахсилот – раванди пайдарпайи таълиму тарбия, ки мак- сад аз он ноил шудан ба сатхи баланди инкишофи маънави, зехни, фарханги, чисмони ва салохияти касбии аъзои чамъ- ият мебошад.
Самти тахсилот – зернизоми сохаи тахсилот, ки номгуйи он ба воситаи навъхои фаъолияти касбии ба хам наздик му- айян карда мешавад ва он, дар навбати худ, ихтисосхои зиёди ба хам монандро аз руйи нишонахои муайян дар бар мегирад.
Таълими касби – раванд ва натичаи омодагии максадно- ки мутахассисони касби дар муассисахои махсуси таълими 6
Муассисахои таълимии касби – муассисахои давлати ва гайридавлати, ки барномахои таълими касбиро ба хотири омодасозии коргарони тахассуси ва коргароне, ки тибки номгуйи касбу ихтисос мувофик шудаанд, амали месозанд.
Тахсилоти олии касби – дарачаи тахсилотест, ки шахс дар муассисаи олии таълими дар натичаи раванди пайдарпай, бонизом ва хадафманди фарогирии мазмуни таълими ва он ба тахсилоти миёнаи умуми асосёфта сохиб мешавад бо дарёфти тахассуси муайян аз руйи чамъбасти аттестатсияи давлати ба анчом мерасад.
Низоми тахсилоти касби – мачмуи стандартхои таълими, бар- номахо ва дастурхо рочеъ ба омодасозии мутахассисони касби.
Вазифа – макоми хидматии корманд, ки он аз доираи ухдадорихо, хукукхои вазифави ва хусусиятхои масъулият вобаста аст.
Худомузи – дониши инсон, ки дар натичаи фаъолияти мустакили омузиши курси махсус ё фаъолияти максадноки инсон ба чустучу ва фарогирии донишхои муайян нигаронида шудааст.
Сотсиализатсия (ичтимоишави) – фард, шахсияти ташак- кулёфта, ки зимни ин раванд ба арзишхои ичтимои, тачриба ва фарханги мавриди назар ва гуруххои ичтимои шинос во- рид мешавад.
Тафаккури эчоди – кобилияти инсон барои мустакило- на фаро гирифтани донишхое, ки каблан барои у номаъ- лум буданд. Хамчунин, чустучу кардани роххои амалиёт ё донишхое, ки мазмун ва мундаричаи фаъолияти муайянро ташкил медиханд.
Донишазхудкуни – фаъолияти маърифати, ки барои мустахкам аз худ кардани дониш, махорат, малакахо нигаронида шудааст.
Китобхонаи электрони – манбаъхои иловагии иттилоотии воситахои таълим, ки фарогири акс, сабти овоз ва дигар ма- водди омузиши мебошад.
Почтаи электрони – тахвили маълумот бо ёрии воситахои электрони ба нишонихои мушаххас.
Консепсияи «Ман» – низоми даркшудаи тасаввуроте, ки инсон дар бораи худ дорад ва дар асоси он фаъолият, хам- кори ва муносибати худро бо дигарон ташкил мекунад.
Мутахассиси чавон – шахсе, ки баъд аз хатми мактабхои оли ва миёнаи махсус аз руйи роххати муассисахои мазкур ба ташкилот ба кор кабул мешавад.
Довталаб – шахсе, ки ба курси якуми муассисахои тахси- лоти олии касбии Чумхурии Точикистон хохиши дохилшави дорад ва барои иштирок дар имтихонхои марказонидаи до- хилшави (ИМД) бо тартиби мукарраргардида ба кайд ги- рифта шудааст.
Авлавияти интихоб – тартиби бартарии хохиш, чой, мако- ми ихтисос ва муассисахои тахсилоти олии касбии интихоб- кардаи довталаб.
Гурухи ихтисосхо (кластер) – ихтисосхои мавчудаи муас- сисахои тахсилоти олии касби, ки аз руйи фанхои имтихо- нии монанд ё ба хам наздик ба гуруххо таксим карда шуда- аст.
Кисм (компонент) – бахши таркибии имтихонхои марка- зонидаи дохилшави буда, мачмуи фанхои имтихониеро дар бар мегирад, ки аз руйи хусусиятхо (А-умуми ва Б-ихтисоси) муттахид шудаанд.
Варакаи чавобхои тест – варакаи махсусест, ки довталаб чавобхои худро ба саволу масъалахои тести дар он ишора мекунад.
Имтихони умумИ – имтихонест, ки барои муайян кардани дарачаи дониши функсионали ва ичтимоии довталаб барои дохилшави ба муассисахои тахсилоти олии касби гузарони- да мешавад ва барои хар як довталаб хатми аст.
Холхои аввалия (хом) – барои хар фанни имтихон вобаста ба микдор ва навъи саволу масъалахои тест микдори аз хама баланди хол муайян шудааст.
Интихоби довталаб – изхори хохиши довталаб хангоми муайян кардани ихтисос, муассисаи тахсилоти олии касби, шакл, намуд ва забони таълим.
Нуктаи бакайдгири – макони бакайдгирии довталабон, ки дар бинохои муассисахои таълими дар шахру нохияхои интихобии чумхури ташкил карда мешавад.
Субтест – як бахши тест, як саволномаи тест вобаста ба фанхои имтихон, ки аз чанд бахш иборат аст. Дар имтихони умуми (кисми А) саволномаи тест аз бахшхои забони точики (давлати), математика, таърихи халки точик ва асосхои давлат ва хукук иборат аст. Хар яки ин бахшро субтест меноманд.
Тест – воситаи стандартишудаи арзёбии дастовардхо (до- ниш ва малакаю махорат)-и довталаб аст, ки мачмуи саволу масъалахо ва дастурамалхоро оид ба тартиби ичрои он дар бар мегирад.
Балли умуми – дар имтихонхои марказонидаи дохил- шави истифодаи шкалабандии холхо ба рох монда шудааст. Холхои аввалияи довталаб аз хар фанни имтихон ба шкалаи мувофик баргардонида мешавад. Тибки тартиби шкалабан- ди барои хар фанни имтихон балли аз хама баланд муай- ян шудааст. Балли умумии довталаб бо чамъи баллхои хар фанни имтихон хисоб карда мешавад.
Имтихонхои марказонидаи дохилшави – низоме, ки имтихонхои кабулро ба муассисахои тахсилоти олии касбии Чумхурии Точикистон муайян мекунад.
Имтихони ихтисос – имтихонест, ки барои муайян кар- дани дарачаи дониши довталаб барои дохилшави ба муас- сисахои тахсилоти олии касби (МТОК) вобаста ба гурухи ихтисосхо (кластер)-и интихобшуда аз руйи ихтисос гузаро- нида мешавад.
Маркази имтихон – макони баргузории имтихонхо, ки аз руйи тартиби мукарраршуда дар бинохои муассисахои таъ- лими дар шахру нохияхои интихобии чумхури ташкил кар- да мешавад.
Боби 1.
Низоми танзимкунандаи касби дар Чумхурии Точикистон
- Санадхои меъёрии хукукии танзимкунандаи тахсилоти касби.
- Низоми омодасозии касби дар Чумхурии Точикистон.
Зинахои тахсилоти касби Дар Чумхурии Точикистон:
- тахсилоти ибтидоии касби (литсейхои касби);
- тахсилоти миёнаи касби (коллечхо);
- тахсилоти олии касби (донишгоххо ва донишкадахои оли);
- тахсилоти касбии баъдидипломи (муассисахои ба- ландбардории махорати касби).
- Мохият, максад ва мазмуни тарбияи касби. Унсурхои асосии системаи тайёрии касби. Касб ва ихтисос. Ихтисос чист? Вазифахои асосии фанни этикаи касби.
- Хукук ба кор (мехнат) ва интихоби дурусти касб.
- Аз даст додани кобилияти мехнати ва окибатхои хукукии он.
Боби 2.
Мехнат – асоси рушди камолоти инсон
- Мехнат – омили асосии рушди инсон ва шахрванд.
- Интихоби бошууронаи касб – омили пешрафт ва та- шаккули шахс.
- Накшахои хаёти ва касбмуайянкунии чавонон.
- Маркази Миллии Тести – дохилшави ба муассисахои тахсилоти миёна ва олии касби
Боби 3.
Касбу хунархои бозори дохилии кишвар
- Педагогика (касбхои омузгори):
- омузгори фанхои таълими;
- омузгор ва мураббии муассисахои таълимию тарби- явии махсусгардонишуда (олигофренопедагогика, сур- допедагогика, логопед, дефектолог);
- мурабби – омузгори муассисахои томактаби;
- психологи мактаби.
- Муассисхои тахсилоти касбии нигохдории тандурусти ва хифзи ичтимоии ахоли.
- кори ичтимои;
- табиб (духтур);
- кори момодояги;
- кори умумитибби;
- кори дорушиноси;
- ташхисгар;
- касбхои тибби-лаборатори
- Сохтмон ва хочагии манзили
- мухандиси;
- меъмори;
- сохтмончи;
- кандакори дар чуб;
- дуредгари;
- челонгари;
- харроти.
- Саноати сабук ва хидмати маиши:
- мухосиб бо донистани компютер;
- санъати дизайн, тасвири ва ороиши-амали;
- оператор-танзимгар;
- коргузори;
- дузандаги;
- заргари;
- колинбофи;
- атласбофи
- фурушандаги;
- пешхидмати;
- менечери тарабхона;
- ороишгари муй.
- Истехсоли махсулоти хуроквори:
- нонпази;
- канноди;
- технологи истехсоли консерва;
- Тарбияи чисмони, сайёхи ва мехмондори.
- Техника, технология ва тачхизот:
- радиофизик, техники микро ва наноэлектрони;
- техникаи хисоббарор, воситахои математики ва бар- номасози;
- автомобил, трактор, воситаи наклиёти руйизамини;
- челонгари таъмири автомобил;
- наклиёти рохи охан, хавои, оби;
- металлургия ва энергетика.
- Саноати чангал. Захира ва коркарди чубу тахта. По- лиграфия. Нашриёт ва истехсоли полиграфи.
- Саноати кухи ва иктишофи маъданхои фоиданок.
- Кафшергари газию барки:
- устои таъмиргари тачхизоти сардкунанда.
- Фермер – сохибкор:
- кишоварзи;
- чорводори;
- занбури асалпарвари.
- Мухосиб:
- бахисобгирии бухгалтери, тахлил ва аудит;
- андоз ва андозбанди;
- кори бонки;
- иктисоди байналмилали;
- молия;
- менечмент;
- менечер.
- Хукукшинос:
- хукуки байналмилали;
- хукуки иктисоди;
- фаъолияти хифзи хукук;
- идоракунии давлати .
- Идораи кисмхои харби ва таъмини намуди кушунхо.
- Амнияти давлати.
- Бехатарии иттилооти.