НАКЛИЁТ дар Аврупои Гарби

Дар АврупоИ Г арбИ тамоми сохахои наклиёт амал мекунанд. Шабакаи географии наклиёти ин чо хеле мураккаб аст, асоси онро шохроххои самти арзию тулидошта ташкил медиханд ва онхо дороИ ахаммияти баИналмилалИ мебошанд.

Роххои обИ низ самти тулию  доранд. Боркашонии солонаи дарёи РеИн 250-300 млн тоннаро ташкил ва Колумбия нисбатан тараккй кард. Ин боиси афзудани мах- сулоти кишоварзй гардид. Давлатхои Перу, Боливия, Эк- вадор, Салвадор, Гватемала кафомонда буда, муносибатхои нимфеодалй ва афзоиши босуръати ахолй сабаби кафомонии кишоварзй гардидааст.

Дар Амрикои Лотинй аз замони мустамликавй боз хо- лати хочагидории калони помешикй (латифундияхо) бокй мондаанд, ки заминхои зиёдро нигох дошта, барои самаранок истифодабарии он монеъ мешавад. Миллионхо дехконон камзамин ва ё тамоман безамин мебошанд.

Зироаткорй дар аксарияти давлатхои Амрикои Лотинй сохаи асосии кишоварзй ба шумор меравад. Дар заминхои киштшаванда зироатхои галладона, пеш аз хама гандум ва чуворимакка бартарй доранд. Чун давлатхои Африко зироат- хои содиротй ва истеъмолй фарк мекунанд. Хосили асосии зироати мухимми содироти кахваро плантатсияхои калони Бразилия, Колумбия, Гватамела, Салвадор, Коста-Рика ва Гаити медиханд. Какао, найшакар, пахта, тамоку, банан, дарахтони каучукдор хам зироатхои содиротй мебошанд. Давлатхои Колумбия, Коста-Рика, Эквадор, Г ондурас, Панама калонтарин дар дунё истехсолкунандаи банан буда, онро ба ИМА ва Аврупо ба воситаи киштихои калони рефрижераторй содир мекунанд. Зироати мухимтарини кишоварзии Гайана, Куба ва Чумхурии Доминикан бошад, найшакар ба хисоб меравад. Холо дар Куба бештар аз 50 дарсад заминхои киштро найшакар ташкил медихад. Дар ин чо зиёда аз 150 завод соле бештар аз 5 млн тонна канд истехсол мекунад. Дар Мексика дар сархади ИМА пахта, гандум, шолй ва зироатхои дигарро, ки ба содирот мераванд, парвариш мекунанд. Дар байни зироатхои содиротии Пампаи Аргентина гандум ва чуворимакка мавкеи махсусро ишгол мекунанд.

Дар хочагихои майдаи нохияхои дохилй ба сифати зиро- атхои истеъмолй чуворимакка ва лубиё парвариш менамоянд. Картошка, маниок ва рустанихои равгандор низ мекоранд.

Ба сохаи чорводорй аз 1/3 кисми махсулоти кишоварзии нохия рост меояд. Чорводорй дар Аргентина, Уругвай ва Парагвай сохаи мухим мебошад. Вобаста ба шароитхои табий чорводорй дар Амрикои Лотинй тамоилхои хос пайдо кардааст. Масалан, дар Пампаи Аргентина ва Бразилия чорвои калони шохдор, дар Патагония гусфанд ва дар чарогоххои баландкухи саноат дар Англия ва Олмон сабаби пайдоиш ва пахншавии боронхои кислотагй гардиданд. Он ба майдони васеи чангалхо сироят кард, микдори зиёди мохихо ва дигар организмхои кулу бахрхоро (махсусан, дар Шотландияю Норвегия, Шветсия) махв кард. Дарёи ифлостарини дунё Рейн мебошад, ки дар сохилхои он 25 млн нафар ахолй зиндагй мекунанд. Дар ин чо аз 2/3 хиссаи иктидори истехсоли саноати химия ва силсилаи неругоххои баркии атомй сохта шудаанд. Онхо ба берун микдори зиёди оби партовй (ифлосшуда) мебароранд, ки хаво, об, Заминро ифлос месозанд. Катъи назар аз чорабинихои бисёри хифзи мухити атроф, ки солхои охир аксари мамлакатхои нохия ба амал мебароранд, вазъи экологии ин чо холо хам мураккаб аст.

Давлатхои Аврупои Гарбй аз чихати тараккиёти иктисодй аз якдигар кам фарк мекунанд. Вале дар байни онхо давлатхое хастанд, ки на танхо ба вазъи иктисодию сиёсии Аврупои Гарбй, балки дар бобати халли масъалахои сиёсию иктисодии чахон таъсири калон доранд. Инхо Олмон, Фаронса, Англия ва Италия мебошанд.

Савол ва пурсиш

1. Аз руйи харитаи сиёсии Аврупои Гарбй ва маълумотхои ракамй масохату ахолй, таркиби сиёсию географии нохияро тавсиф дихед. Мамлакатхои аз нигохи майдон, шумораи ахолП, сохти  бо хам монанду фаркиятдорро чудо кунед.

2. Чаро хиссаи Аврупои Гарбй дар шумораи умумии ахолии чахон кам шудааст?
3. Сабабхои дигаогунихои дар чойгиршавии сохахои саноати Гарбй баамаломада дар чист?

4. Сабабхои асосии мураккабшавии масъалахои чй?
5. Оид ба ландшафтхои ва ёдгорихои таърихии Аврупои Гарбй чихо медонед?

6. Тафовутхои нохиявй ва сиёсати нохиявии давлатхои Аврупои Гарбй дар чй зохир мегарданд?

Худатонро санчед

1. Чаро мамлакатхои Аврупо дар асри XX пешсафии худро аз даст додаанд?
2. Симои хочагии мамлакатхои таоаккикаодаи Аврупоро кадом сохахо муайян мекунанд? вазъияти хавфноки экологй дар шахрхои калони саноати ва агломератсияхои бузург боиси хавотирй шудааст. Масалан, дар Мехико 3,5 млн автомобил вучуд дорад. Онхо дар якчояги бо корхонахои саноатй вазъи хавои атмосфераро дар холати ногувор нигох дошта,       хдво аз холати мукаррарй панч-шаш маротиба зиёд аст. Ифлосшавии обхои кулу дарёхо низ ташвишовар мебошад. Ба ин хотир хукуматхои аксари давлатхои минтака солхои охир ба масъалаи          табиати атроф               чидди медиханд.